TrotseMoeders: magazine voor moeders door moeders Een site door moeders, voor (bijna) moeders. Wij delen onze ervaringen!
Maart 1942: De Poolse Rena vertrekt met het eerste geregistreerde joodse vrouwentransport naar Auschwitz. Enkele dagen later arriveert ook haar zusje Danka. De jonge vrouwen verrichten dwangarbeid, lijden honger en ontsnappen ternauwernood aan de medische experimenten van nazi-dokter Mengele. Op 2 mei 1945 worden ze bevrijd. In 1947 trouwt Rena met de Nederlander John Gelissen, commandant van het Rode Kruis. In 1954 emigreren ze naar Amerika, waar Danka inmiddels ook woont.
Recensie
Rena’s belofte vertelt het verhaal van Rena en haar zus Danka. Rena Kornreich-Gelissen (na de oorlog is zij met een Nederlander getrouwd) heeft ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog en in met name Auschwitz beschreven met hulp van co-auteur Heather Dune Macadam. In het begin en aan het eind van het boek merk je dat, de co-auteur beschrijft hoe zij in contact is gekomen met Rena Kornreich en hoe ze samen tot het boek gekomen zijn. Maar op een gegeven moment, zonder dat je het door hebt, ben je in het verleden belandt en ‘hoor’ je alleen Rena nog.
Het verhaal is chronologisch geschreven. De herinneringen van Rena waren niet chronologisch, maar aan de hand van literatuuronderzoek en bijvoorbeeld ook informatie over het weer in de periode 1942 – 1945, heeft Macadam de gebeurtenissen in de goede volgorde kunnen reconstrueren. Ieder hoofdstuk eindigt met een serie voetnoten, waarin bronnen worden gemeld én waaruit de bevestiging blijkt van wat Rena heeft meegemaakt.
De editie van Rena’s belofte die ik heb gelezen, is de nieuwe uitgebreide editie waarin de laatste informatie over de eerste joodse vrouwen in Auschwitz is opgenomen. De eerste editie is twintig jaar geleden verschenen.
Rena was bij het eerste geregistreerde transport met vrouwen vanuit Slowakije naar Auschwitz. De trein vertrok op 25 maart 1942 en op 3 april 1942 zijn in Auschwitz 4.760 joodse vrouwen geregistreerd. Het waren vooral jonge vrouwen onder dertig jaar en uit de transportlijst én de kampregistratielijst (waar slechts één verschil in staat) blijkt dat veel vrouwen familie van elkaar waren, zussen.
In Rena’s belofte staan geregeld foto’s: familiefoto’s, maar ook foto’s van bijvoorbeeld registratielijsten van de Nazi’s.
Rena ‘kreeg’ nummer 1716, zij heeft Auschwitz overleefd (en is in 2006 overleden)! Dat alleen al is heel bijzonder, maar vergeet niet dat zij het kamp ruim drie jaar heeft overleefd. Datzelfde geldt overigens voor haar zus Danka, die niet heel lang na Rena is gearriveerd. Ook Danka had een laag nummer, onder de 3000. Het feit dat de jonge vrouwen samen waren en voor elkaar wilden overleven om elkaar te kunnen helpen, heeft volgens absoluut bijgedragen aan het volhouden en het overleven.
In Rena’s belofte krijg je een indringend inkijkje in het leven in Auschwitz. ‘Vier uur ’s ochtends. Raus! Raus!’ is het dagelijkse ritme. Het leven is hard; appels, tellen, loodzwaar werk, nauwelijks eten, mensonterende omstandigheden, gaskamers, crematoria … we weten het als het goed is allemaal, maar toch komt het in dit boek weer keihard bij je binnen.
‘Het is alsof ik mij in een tunnel bevind zonder licht aan de andere kant en er is niets om het oprukken van de duisternis te stippen. De gezichten om mij heen zijn in de loop van de dagen veranderd, bijna iedereen staat op het punt haar verstand te verliezen. Het is alsof alle kleur uit de wereld verdwenen is, de enige tinten in het spectrum zijn zwart, grijs en het wit van mijn laarzen, in deze bedompte en stinkende wagon besluit ik wat ik moet doen om te overleven. Alles wat mij herinnert aan wat ooit was, moet opgeborgen worden in de uithoeken van mijn onderbewustzijn, waar het veilig en onaangetast kan blijven. De enige realiteit is nu. Niets anders doet er nu toe.’
Rena overleeft . Al vrij snel is zij er achter gekomen dat ‘de hulp vooral in kleine dingen zit, kleine heldhaftige acties’. ‘Zij wist dat het allerkleinste vriendelijk gebaar een erkenning is dat de ander een mens is en daarom is medeleven zo belangrijk.’ Een steen met een kort briefje die voor je voeten wordt gegooid, een broodkorst die over het prikkeldraad wordt geworpen, een boer die een paar kolen van de kar laat vallen …
Al heb ik in de afgelopen jaren heel wat boeken gelezen die zich afspelen tijdens de Tweede Wereldoorlog en in concentratiekampen, Rena’s belofte kwam weer keihard bij me binnen en ik heb me weer verbaasd over de gruwelen die zich tijdens de oorlog hebben afgespeeld. Het went nooit. En dat is maar goed ook, want we mogen nooit vergeten dat de vrijheid waarin we nu leven zwaar bevochten is en dat heel veel mensen op verschrikkelijke manier hebben geleden en de oorlog niet hebben overleefd!
Rena’s belofte – Rena Kornreich – Gelissen
Waargebeurd, paperback, 352 pagina’s, Uitgeverij The House of Books
Bestel Rena’s belofte hier >>>>
