Witte gaten [recensie]

Als er zwarte gaten bestaan waarin sterren doodgaan, dan zijn er misschien ook wel plaatsen in het heelal waarin ze geboren worden. En als het donker is als een ster doodgaat, is het misschien wel licht als er een geboren wordt.

Niels is een stille, hoogbegaafde jongen, meneer Bergmans een oude astronoom die een kluizenaarsbestaan leidt. Als deze twee einzelgängers elkaar ontmoeten, ontstaat een vriendschap waarin beiden elkaar inspireren tot bijzondere inzichten over de kosmos en het leven. Tot meneer Bergmans iets prachtigs doet, iets onvergetelijks, iets waaruit blijkt dat hij van Niels houdt alsof hij zijn eigen zoon is, maar ook iets wat hun levens op hun grondvesten laat schudden… Een ode aan de verwondering en de eeuwige vriendschap.

Recensie
Witte gaten wordt verteld vanuit het perspectief van Niels. In het begin van het boek is het een jongen die het liefst thuis is. Boeken lezen, spullen uit elkaar halen en weer terug in elkaar zetten. Op school zit hij meestal te dagdromen. Hij woont alleen met zijn moeder, die af en toe een vriend heeft. Maar meestal zijn ze samen. Op een dag verzint zijn moeder dat het goed voor hem is om vriendschap te sluiten met de buurjongen en stuurt ze beide jongens naar buiten. Niels moet belletje trekken bij een man waarvan de kinderen denken dat hij een kinderlokker is. Omdat hij aan de deurknop blijft hangen, is deze mislukte kwajongensstreek de eerste kennismaking met meneer Bergmans.

Jaren later blijkt dat de moeder van Niels (Simone) meneer Bergmans kent. Ze was bevriend met zijn dochter Odilia en was kind aan huis bij meneer Bergmans, zijn inmiddels overleden vrouw en zijn zoon Matthijs. Het lijkt Simone wel een goed idee wanneer hij een middag naar meneer Bergmans gaat wanneer zij moet werken. Niels wil niet, maar wanneer hij er eenmaal is en kennismaakt met meneer Bergmans en Matthijs, voelt hij zich er al snel prettig. Meneer Bergmans leert hem koken en dammen, laat hem voor het eerst de sterren zien door een telescoop en vertelt hem over astronomie, wiskunde en natuurkunde. Met Matthijs begint hij aan een groot computerproject.

Er ontstaat een bijzondere vriendschap tussen de briljante wetenschapper Bergmans, die min of meer als een kluizenaar leeft, met Matthijs, die door-de-weeks in een instituut woont waar regelmaat voorop staat en met Odilia waar de jonge Niels als een blok voor valt. Omdat het allemaal vanuit het perspectief van Niels beschreven is, krijg je van de andere personen een goed beeld, waar Niels, als pure jonge knul, geen enkel oordeel over heeft. Hij geniet van de contacten en ook zijn moeder is blij met deze vriendschap. Omdat Niels les krijgt van meneer Bergmans, gaat hij ook als een speer door de school heen en kan hij al vrij snel naar de Universiteit.

Bij het kijken naar de sterren, heeft meneer Bergmans de liefde voor astronomie doorgegeven aan Niels, maar de invloed reikt verder en maakt dat Niels meer en meer wil weten. In zijn kinderlijke onschuld heeft hij meneer Bergmans gevraagd of er naast zwarte gaten ook witte gaten zouden bestaan en dit heeft meneer Bergmans er toe gebracht om zich weer in de materie te verdiepen waar hij zich niet meer mee bezig had gehouden sinds zijn vrouw overleed. Ze inspireren elkaar tot steeds grotere gedachten en onderzoekingen en de vriendschap verdiept zich.

Het is erg mooi om te lezen. De gedachten over witte gaten, over licht, sterren etc, prikkelen om zelf ook over die stof na te denken en ik ben zelf altijd erg geïnteresseerd geweest in deze materie. Maar ook wanneer je geen affiniteit met exacte wetenschappen hebt, is het een prachtig boek over menselijke relaties, over wat mensen bindt en waar ze elkaar in kunnen vinden. Alle relaties die in het boek beschreven zijn, zijn relaties tussen bijzondere mensen en ze zijn zeer goed beschreven. Zowel de irritatie die Niels soms voelt naar zijn moeder toe, als de groeiende liefde voor meneer Bergmans en de latere tegenstrijdige gevoelens die Niels ervaart.

Persoonlijk vind ik de uitleg over licht, over witte gaten, over leven en dood erg boeiend. Het zet mij aan het denken. Het deel in het boek waarin meneer Bergmans probeert om Niels het grootste geschenk te geven wat hij kan bedenken, vind ik onwaarschijnlijk, hoewel het goed onderbouwd is. Toch ontwikkelt het boek zich daarna weer op een prima manier verder. Je zou iedereen een meneer Bergmans in zijn / haar leven gunnen!

Witte gaten – Guido Bottinga
Een ode aan de verwondering en de eeuwige vriendschap
Hardcover, 316 pagina’s, uitgeverij Lemniscaat
Bestel dit boek hier >>>>