Paul (34, bijna 35) heeft autisme. Iedereen spreekt zijn naam verkeerd uit (‘Pauwl’). Hij woont door de week in gezinsvervangend tehuis De Driemaster en gaat elk eerste weekend van de maand naar zijn moeder. In zijn woonkamer staat een terrarium met zijn baardagaam Wilfred. Hij werkt bij de plantsoenendienst en is stiekem verliefd op de veel jongere Carol.
Op een ochtend is Wilfred zoek, moet Paul naar de wc maar ontbreekt de rust en de tijd ervoor, en in het stadhuis, waar Paul van het toilet gebruik mag maken omdat hij niet op de Dixi wil, zijn de bordjes van de dames- en heren-wc omgedraaid. Het is de opmaat naar onverdraaglijke verwarring. Wat die ochtend om 05.30 uur begon als een gewone, kalme dag, verandert in een kleine nachtmerrie.
Recensie
Zoals jullie misschien weten uit eerdere artikelen die ik voor Trotse Moeders geschreven heb, ben ik trotse moeder van meerdere “extra bijzondere kinderen”. En zoals geen enkel kind te vergelijken is, met een ander kind, is ook geen enkel autistisch kind te vergelijken met een ander autistisch kind. Met meerdere autistische kinderen, merk ik dat iedere dag. Maar ik merk ook dat er wel degelijk overeenkomsten zijn.
“Ja maar hij/zij kijkt me toch gewoon aan?” is een van de meest gehoorde opmerkingen wanneer ik vertel dat mijn kind autistisch is. Gelukkig hebben mijn kinderen een goed gevoel voor humor, zodat ik tegen ze kan zeggen dat we eigenlijk standaard een doosje lucifers mee moeten nemen, en wanneer iemand dan weer met een vooroordeel over autisme komt, dat ik dan dat doosje open op de grond gooi, en mijn kind zonder aarzelen “173” zegt (veel mensen hebben hun ideeën over autisme gebaseerd op de (prachtige) film Rain Man…)
Wil je echt een kijkje in het hoofd van een autistisch persoon, lees dan een boek wat door iemand met autisme geschreven is. Of lees Pauwl, geschreven door Erik Jan Harmens die een autistische zoon heeft die als meelezer gezorgd heeft dat dit boek voor mij zéér authentiek overkomt. Ook al is het niet gebaseerd op de zoon van Erik Jan Harmens, veel ouders met een autistisch kind, of mensen met een autistische partner, zullen zeker iets herkennen in dit boek.
[Ik schrijf steeds “autistisch kind”, wil wel even zeggen dat ik zo mijn kinderen zelf niet “omschrijf”. Het zijn voor mij de leukste, mooiste, liefste, knapste kinderen van de hele wereld, en ja, ze hebben een vorm van autisme.]
Ook de hoofdpersoon in Pauwl, Paul, heeft een vorm van autisme. Voor hem is het belangrijk om te weten waar hij aan toe is. Dat lijkt me voor iedereen wel prettig, maar Paul heeft het overzicht nodig om niet te veel informatie tegelijk in zijn hoofd te krijgen. Dan ontstaat er een soort kortsluiting, waar hij tot op zekere hoogte prima mee om kan gaan door “trucjes”, maar die veel energie kosten.
In het boek beschrijft Paul één dag in zijn leven. Door terugblikken, gedachten etc, krijg je wel een ruimer beeld dan alleen van die dag. Je krijgt een beeld van hoe hij opgegroeid is, hoe lastig het is voor met name zijn zus, om thuis te blijven wonen. Hoe hij behoefte heeft aan contact, maar last van alle indrukken die dat met zich meebrengt. En hoe dat probleem voor Paul ook aanwezig is wanneer hij in een gezinsvervangend tehuis woont en bij de plantsoenendienst werkt.
Houvast creëert hij door omgevingen in stukje in zich op te nemen, te scannen als het ware. En door de dagen overzichtelijk in te delen. Door houvast te halen uit vaste dingen, zoals tijdstippen, rituelen etc. Dat doen veel mensen met autisme en dat werkt meestal prima. Maar… wanneer er iets onverwachts afwijkt van de gecreëerde structuur, is er vaak een probleem. Net zoals dat er een probleem kan zijn wanneer iets niet duidelijk is. Dat geeft veel te veel mogelijkheden en die komen dan allemaal tegelijk. Voor Paul is de in het boek Pauwl beschreven dag een heleboel wat ‘mis’ gaat.
Ik ga de dag hier niet beschrijven, je moet dit boek echt lezen. Het gaat namelijk niet om wat er allemaal mis gaat, maar om hoe Paul dit ervaart. Het is prima in te voelen hoe lastig het is wanneer iets niet klopt, maar waar veel mensen dat snel een plekje geven en door kunnen gaan, geeft het Paul een echt probleem. De situaties zijn herkenbaar, de reacties en gedachten tot op zekere hoogte ook, maar de manier waarop deze verwerkt worden, maakt dat Paul iedere dag opnieuw weer een strijd moet leveren om zijn gedachten en gevoel onder controle te houden, en daarmee zijn gedrag.
Bijzonder indringend geschreven, eerlijk, rauw, maar ook met humor. Ik vind dit boek een parel. Toen ik er eenmaal in begon te lezen, heb ik het pas weer neergelegd toen het uit was. En ik ga het zeker nog een tweede keer lezen en aan iedereen in mijn omgeving, dus ook aan jou, lezer van deze recensie, aanraden.
Pauwl – Erik Jan Harmens
Paperback, 173 pagina’s, uitgeverij Lebowski
Bestel dit boek hier >>>>