De kleine gevangene

Java, 1942. De achtjarige Lise leidt een idyllisch leventje. Totdat Java wordt bezet door de Japanners en alle Europeanen gevangen worden gezet. Twee jaar lang verblijft Lise met haar moeder, haar jongere zusje Karin en haar babybroertje Lasse onder de meest erbarmelijke omstandigheden in een Jappenkamp. Lise bedenkt allerlei manieren om haar familie te beschermen en voor uithongering en gruwelijke wreedheden te behoeden.

Recensie
De kleine gevangene heeft me aan het denken gezet, over de geschiedenis én de actualiteit. Ik was denk ik een jaar of 13 toen ik me er van bewust werd dat de Tweede Wereldoorlog niet alleen in Europa heeft gewoed, maar ook op heel andere plekken op aarde. Op Java bijvoorbeeld. Ik las toen oude meisjes-pockets van mijn moeder, waaronder de Hermelijn-serie, waarvan ik me herinner dat een van de delen zich begin jaren ’40 op Java afspeelt.

Er zijn heel veel boeken, romans en non-fictie, over de Tweede Wereldoorlog in Europa geschreven, maar wat er is gebeurd in het oosten in bijvoorbeeld het huidige Indonesië, daar heb ik nog maar weinig over gelezen. Je kunt je er geen voorstelling van maken, niet van de concentratiekampen in Oost-Europa maar ook zeker niet van de Jappenkampen. Dit soort boeken zijn daar zo goed voor de bewustwording van deze stukken geschiedenis!

De kleine gevangene is het waargebeurde verhaal van Lise, een Zweeds meisje. Die aanvankelijk een heel gelukkig leven op Java leidt. Tot het moment waarop de Japanners, die Java hebben bezet, iedereen die uit Europa komt gevangen zetten. Onder verschrikkelijke omstandigheden leven gezinnen met veel te veel mensen in de krijgsgevangenenkampen, waar veel te weinig voedsel is en de hygiëne om te huilen. Gescheiden van hun mannen en vaders, want die zijn in andere kampen om dwangarbeid te verrichten.

Het overkomt me niet vaak, maar ik heb De kleine gevangene echt een paar keer even aan de kant gelegd om bij te komen, omdat wat ik las te gruwelijk en te wreed was.

Lise is een meisje van 8, de oudste van het gezin, in 1934 op Java geboren. Maar ze kan niet lang kind zijn. Haar moeder is vaak ziek en is een groot deel van de tijd opgenomen in het ziekenhuis. En dan moet Lise voor haar zusje en broertje zorgen. Maar ook als haar moeder er wel is, voelt Lise zich verantwoordelijk en scharrelt op alle mogelijke manieren en wanneer ze maar durft eten bij elkaar. En dan zie ik mijn dochters voor ogen, de jongste is 9, het is met de ogen van nu niet voor te stellen dat een meisje van 9 dit doet en overkomt. Maar ja, gedwongen door de omstandigheden.

De kleine gevangene houdt niet op in september 1945, maar vertelt ook hoe Lises vader zich weer (voor even) bij zijn gezin voegde. En hoeveel voeten (en vooral tijd) het in de aarde had om weer veilig thuis in Zweden te komen. Ten slotte blijkt hoe ontwrichtend de oorlog en de gevangenschap in de Jappenkampen is geweest voor het hele gezin, niet alleen vlak na de oorlog maar de rest van het leven, tot in 2015 aan toe …

Op 2 september 1945 werd de Japanse capitulatie ondertekend.
Ik las De kleine gevangene 70 jaar later, in september 2015, tegen de achtergrond van de grote aantallen vluchtelingen uit onder andere Syrië. Wat is er nu eigenlijk veranderd in de wereld, vroeg ik mij toen af, wat hebben we geleerd van de geschiedenis?

Om niet te vergeten wat er gebeurd is raad ik iedereen aan De kleine gevangene te gaan lezen. Los van de inhoud is het een goed geschreven boek. Niet te lang en ongetwijfeld maar een klein deel van de ervaringen van de auteur, maar meer dan genoeg om een indruk te krijgen en je te realiseren dat dit nooit meer mag gebeuren.

Hier is een voorpublicatie van De kleine gevangene te vinden.

De kleine gevangene – Lise Kristensen
Roman, paperback, 304 pagina’s, The House of Books
Bestel dit boek hier >>>>