Als je het licht niet kunt zien – Anthony Doerr

De jonge Marie-Laure is blind. Ze woont met haar vader in Parijs naast het natuurhistorisch museum waar hij werkt als curator. Als ze twaalf is bezetten de nazi’s Parijs en vader en dochter vluchten naar het Bretonse Saint-Malo. Ze hebben de grootste en meest waardevolle schat van het museum meegenomen.

In een mijnstadje in Duitsland groeit Werner Pfennig op in een weeshuis samen met zijn jongere zusje Jutta. Werner belandt bij de Hitlerjeugd en wordt vervolgens naar het front gestuurd. Via Rusland, Oekraïne en Wenen komt hij tenslotte in Saint-Malo terecht, waar zijn verhaal en dat van Marie-Laure samenkomen.

Recensie
Eigenlijk komen de verhalen van Marie-Laure en Werner al eerder samen, op verschillende manieren, maar dat weet alleen jij als lezer van Als je het licht niet kunt zien.

Het boek stond al even op mijn verlanglijstje om te gaan lezen en toen ik werd gevraagd het te gaan recenseren, ben ik er snel in begonnen. Ik lees geregeld romans over de Tweede Wereldoorlog. Die periode mag niet vergeten worden en er is volgens mij nog een schat aan verhalen en ervaringen die verteld kunnen worden. Zo hoorde ik onlangs in de privésfeer nog een mooi (en voor mij onbekend) verhaal.

Maar ik had nog twee redenen om het boek graag te willen lezen: een van de hoofdpersonen is blind en omdat mijn man nagenoeg blind is, is dat toch een thema dat je wat nader staat. Daarnaast speelt het verhaal zich voor een groot deel af in Saint-Malo, een stad in het noorden van Bretagne, relatief dichtbij onze favoriete vakantiebestemming in Frankrijk.

Ik was al snel gegrepen door het verhaal, of eigenlijk de verhalen van Als je het licht niet kunt zien. Er zijn namelijk twee hoofdpersonen, Marie-Laure en Werner, en afwisselend wordt hun verhaal verteld. De hoofdstukken in het boek zijn kort en daardoor zit er veel vaart in het verhaal. Dat het ene hoofdstuk over Marie-Laure gaat en het volgende over Werner, draagt bij aan het hoge tempo.

Het boek begint op 7 augustus 1944, een dag voor een groot bombardement op de stad Saint-Malo. Vervolgens worden de gebeurtenissen in augustus 1944 beschreven, afgewisseld met de aanloop naar dit moment. De verhalen van Marie-Laure en Werner beginnen al in 1934. Marie-Laure wordt blind en de oorlog beleeft vanuit een volledig ander perspectief. Het is voor haar heel moeilijk te weten en te begrijpen wat er gebeurt. En Werner, een heel intelligente jongen, wordt meegezogen in de Duitse oorlogsmachinerie. Hij wil eigenlijk niet, maar ziet geen kans om zich los te worstelen van het regime.

Als je het licht niet kunt zien is een heel krachtig verhaal doordat het verhaal zo beeldend is geschreven. Je waant jezelf in Parijs, in de Hitlerjugend-school waar Werner heen gaat, in Saint-Malo, in de rokende restanten van de gebombardeerde stad … Maar de personen gaan ook echt voor je leven. Niet alleen de hoofdpersonen Werner en Marie-Laure, maar ook alle andere personen in kleinere rollen. Zoals de zieke sergeant-majoor is het vinden van een bijzondere diamant tot zijn persoonlijke levensmissie heeft gemaakt, of madame Manec die een verzetsgroep van oudere en bejaarde dames in het leven roept, of oom Etienne die sinds de Eerste Wereldoorlog niet buiten is geweest maar zich als het echt gevaarlijk wordt buiten waagt om Marie-Laure te beschermen.

 

Als je het licht niet kunt zien vertelt heel veel verhalen en kent veel rode draden. Liefde, vertrouwen, technologie, diamanten, de zee, de oorlog, radio’s en zendapparatuur, communicatie, licht, woorden en het lot. En al die verschillende lijnen en al die verschillende personen, ze raken elkaar, ze komen bij elkaar en het verhaal klopt.

Persoonlijk ben ik alleen nog steeds aan het nadenken over het einde. Enerzijds ben ik er blij mee en loop ik niet al te zeer met de frustratie van een boek met een open eind rond. Anderzijds had het voor mij niet gehoeven en was het boek als het eerder was opgehouden even sterk geweest.

Er valt nog zoveel meer te vertellen over dit boek. Het woordgebruik is bijvoorbeeld zo mooi en zo treffend. Maar ik heb echt niet meer ruimte. De foto’s van het boek (ik heb de ebook-versie gelezen) spreken hopelijk voldoende voor zich.

Anthony Doerr heeft in april 2015 met Als je het licht niet kunt zien de Pullitzer Prijs 2015 voor fictie gewonnen en is binnengekomen in mijn top 3 van Tweede Wereldoorlog-romans (en ik heb er al behoorlijk wat gelezen zag ik op mijn boekenplankje op Hebban. De andere twee die in mijn persoonlijke top 3 staan zijn Zolang er sterren aan de hemel staan van Kirstin Harmel en De verhalenvertelster van Jodi Picoult. Alle 3 absolute aanraders!

Dit was voor mij een boek waarvoor ik tot half 1 ’s nachts wakker ben gebleven om het uit te lezen, en dat terwijl ik om half 7 weer moest opstaan … Ben je toch nog niet helemaal overtuigd, hier vind je meer over het boek kan je ook vast een fragment lezen.

Als je het licht niet kunt zien – Anthony Doerr
Roman, paperback / ebook, 544 pagina’s, The House of Books
Bestel dit boek (paperback) hier >>>>

Hieronder een video waarin Anthony Doerr zelf verteld over de inspiratie voor zijn boek en wat hij graag wilde overbrengen.