Wat is de fontanel?

Veel mensen hebben wel van een fontanel gehoord, maar wat is een fontanel precies en waarom hebben baby’s een fontanel. En hoe voorzichtig moet je zijn met een fontanel?

Wat is een fontanel?

Een fontanel is een zacht, elastisch plekje op het hoofd van een baby. Dit is een opening tussen de schedelplaten die nog niet aan elkaar zijn vastgegroeid. Iedere pasgeboren baby heeft meerdere fontanellen, waarvan de voorste en achterste de meest bekende zijn.

Waarom hebben baby’s een fontanel?

1. Tijdens de geboorte: De fontanellen zorgen ervoor dat de schedel van de baby flexibel is. Hierdoor kunnen de schedelplaten tijdens de bevalling over elkaar heen schuiven, waardoor het hoofdje zich kan aanpassen aan de smalle doorgang van het geboortekanaal.
2. Na de geboorte: In het eerste levensjaar groeit het brein van een baby heel snel. De fontanellen bieden ruimte voor deze groei, zodat de schedel kan meegroeien met de hersenen.

De fontanellen zijn bedekt met een sterk vlies, waardoor de hersenen goed beschermd zijn. Je hoeft dus niet bang te zijn om het hoofd van je baby aan te raken, te wassen of te borstelen. Wel is het belangrijk om voorzichtig te zijn en geen harde druk op deze plekken uit te oefenen.

Naarmate een kind ouder wordt, groeien de schedelplaten aan elkaar en verhardt het bindweefsel tussen de platen. De achterste fontanel sluit meestal al na een paar maanden, terwijl de grotere voorste fontanel er vaak langer over doet, meestal tussen de 6 maanden en 1,5 jaar.

Het zachte plekje van de fontanel kan kwetsbaar lijken, maar je hoeft er niet extreem bang voor te zijn. De hersenen van je baby worden op die plek goed beschermd door een stevig vlies en de huid.

Je kunt de fontanel gerust zachtjes aanraken, bijvoorbeeld tijdens het wassen van het haar of een aai over de bol. Er zit geen bot, dus het kan een beetje meebewegen of zacht aanvoelen, maar dit is normaal.

Waar je op moet letten bij een fontanel:

• Vermijd harde druk of stoten: Duw niet met je vingers hard op de fontanel en zorg ervoor dat je baby’s hoofdje niet hard stoot.
• Let op veranderingen: Houd in de gaten of de fontanel er normaal uitziet. Een ingevallen fontanel kan een teken zijn van uitdroging. Een bolle fontanel kan duiden op verhoogde druk in de hersenen, vooral als dit aanhoudt.

Bij twijfel is het altijd verstandig om contact op te nemen met je huisarts of het consultatiebureau. Zij kunnen controleren of de fontanel zich normaal ontwikkelt.

Wat moet ik doen wanneer ik per ongeluk op de fontanel druk?

In theorie is het mogelijk om de hersenen te beschadigen door te hard op de fontanel te drukken, maar dit gebeurt niet zomaar bij een normaal, voorzichtig contact. De fontanel is een zacht plekje, maar wordt beschermd door een stevig en veerkrachtig membraan dat zich onder de huid en het haar bevindt. Het is speciaal ontworpen om de hersenen te beschermen terwijl ze groeien.

Je kunt je baby’s hoofdje dus gerust aaien, wassen of borstelen zonder bang te hoeven zijn voor beschadiging. Het membraan is sterk genoeg om lichte aanraking en zelfs een kleine onbedoelde stoot te weerstaan.

Wanneer is het gevaarlijk om een fontanel aan te raken?

Schade aan de hersenen zou alleen kunnen ontstaan bij het uitoefenen van extreme en onnatuurlijke druk. Denk hierbij aan een zwaar voorwerp dat op de fontanel valt, of het bewust hard indrukken van de fontanel. Dit is gelukkig zeldzaam.

Wat te doen bij een ongelukje? Of wanneer de fontanel ingedrukt wordt of beschadigd is?

Mocht je baby een klap op het hoofdje krijgen, neem dan contact op met een arts of de huisartsenpost. Het is belangrijk om te letten op de volgende signalen die kunnen duiden op een hersenschudding of andere serieuze verwonding:

• Zwelling of een bult op de fontanel.
• Lusteloosheid of sufheid.
• Braken.
• Een vreemd, ongebruikelijk gedrag.

De fontanellen zijn een belangrijk en natuurlijk onderdeel van de babyontwikkeling en hoewel het belangrijk is om voorzichtig te zijn, hoef je niet bang te zijn voor normale, dagelijkse aanrakingen.

Waarom zie je de fontanel soms bewegen, alsof hij klopt?

Het pulserende of kloppende gevoel dat je soms in de fontanel ziet of voelt, wordt veroorzaakt door de hartslag van de baby.

Omdat de fontanel een open plek is tussen de schedelplaten, is het vlies en de huid die de opening bedekken dun en flexibel. De bloedvaten die zich onder het vlies bevinden, pulseren mee met elke hartslag. Dit is een normaal en gezond verschijnsel en bewijs dat de bloedsomloop van je baby goed werkt. Je hoeft je hier dus geen zorgen over te maken.

Bij twijfel is het altijd verstandig om contact op te nemen met je huisarts of het consultatiebureau. Zij kunnen controleren of de fontanel zich normaal ontwikkelt.