Vertrokken

De twaalfjarige Johanna is met haar vriendinnetje naar het circus. Het valt tegen, ze hadden er meer van verwacht. Dan horen ze het gebrom van vijandige vliegtuigen die over komen. Wat niemand verwacht gebeurt die nacht: Dresden wordt gebombardeerd. De grote kunststad wordt in één nacht totaal vernietigd. En door die brandende stad zoekt Johanna de weg terug naar huis. De rivier over, door het station en het stadspark. Maar thuis treft ze een verdwaasde moeder. Johanna heeft maar één keus: weg uit deze stad.

Recensie
Vertrokken is mij typisch een voorbeeld van een boek waarbij ik me (bewust) niet moet laten beïnvloeden door de beschrijving op de achterkant, maar dat ik me even verder moet verdiepen. Het zat hem in eerste instantie in het woordje ‘circus’, stom hè? Ik heb helemaal niets met het circus. Maar historische romans die zich afspelen tijdens de Tweede Wereldoorlog, die hebben vaak wel mijn bijzondere interesse.

 

Het bombardement op Dresden en de gevolgen daarvan, is iets waar ik wel van op de hoogte was, maar waar ik nog maar weinig over gelezen heb. ‘Het stenen bruidsbed’ van Mulisch, hoe zeer ik ook fan ben van Mulisch, vond ik maar lastig om door te komen. Dus desgevraagd wilde ik het boek graag lezen.

Ik waardeer het erg, dat er de laatste jaren steeds meer oog is voor de andere kant, voor wat de Duitse bevolking heeft moeten doorstaan tijdens de oorlog. Zoals het lange tijd voor de geallieerden en bijvoorbeeld de Nederlandse bevolking niet bekend was dat er concentratiekampen waren, wisten ook veel Duitsers dat niet. Ook hen ‘overkwam’ het maar.

Dat wordt pijnlijk duidelijk als je leest hoe geschokt Johanna, de hoofdpersoon van Vertrokken is als ze tijdens haar vlucht uit Dresden, op zoek naar een veilige plek waar haar moeder kan herstellen, hoort over de realiteit. Maar ook de angst voor de Russen, die steeds dichterbij komen, en later de onveilige situatie in Tsjechië wordt in Vertrokken heel indringend beschreven.

Maar goed, ik schreef de laatste jaren. Om daarna tot de conclusie te komen dat Henri Coulonges (pseudoniem van Marc-Antoine de Dampierre, journalist) dit prachtige boek al in 1979 geschreven heeft … Misschien is wel pas nu de tijd rijp voor een vertaling …

Zo af en toe verbaasde ik me een beetje over hoe de situatie overkomt in Vertrokken. De vuurzee in Dresden bijvoorbeeld als gevolg van het zware bombardement in 1945, ik had de beschrijvingen heftiger verwacht. Maar ik realiseer me daardoor dat het verhaal verteld wordt vanuit de ogen van een meisje van 12, dat niet weet wat er gebeurt en die probeert de overleven.

Of de situatie in Praag, waar Johanna in het laatste deel van het boek verblijft met haar moeder Leni, die in een kliniek is opgenomen. Ik heb een paar jaar geleden ook ‘HHHH’ gelezen (overigens ook van een Franse auteur) over Heydrich die de scepter zwaaide in Praag, waar het toen heel grimmig was. In Vertrokken lijkt Praag een rustige veilige haven, tot blijkt dat de gastheer Johanna alleen de veilige rustige plekken laat zien. Aan het einde van het boek is de situatie ook in Praag onverdeeld grimmig en gewelddadig.

Vertrokken maakt op deze manier een goed en scherp onderscheid tussen de belevingswereld van het twaalfjarige meisje en de volwassenen, die heel goed weten wat er aan de hand is en wat er dreigt.

Vertrokken heeft bijzonder veel indruk op mij gemaakt en ik ben blij het gelezen te hebben. Het is wel een heftig boek, met gebeurtenissen die je niet altijd ziet aankomen. Wat je wel ziet aankomen is dat het heftig eindigt. Mijn enige puntje van kritiek is dat ik de originele Franse titel ‘L’adieu à la femme sauvage’ (letterlijk: ‘Vaarwel van de wilde vrouw’) mooier en passender vind dan de Nederlandse vertaling Vertrokken.

Vertrokken – Henri Coulonges
Paperback, 448 pagina’s, uitgeverij Nieuw Amsterdam
Bestel dit boek hier >>>>