Ik ben niet opgevoed: opvoeden zonder straf

Straf en stress horen bij elkaar. Straf maakt dat je als ouder ineens twee conflicten hebt, over het vergrijp en over de straf. Van straf leer je hoe je die straf kunt vermijden niet hoe je je beter kunt gedragen. Hoe blij we ook met onze kinderen zijn, af en toe kunnen we ze achter het behang plakken. Baby’s die ons nachtenlang bezig houden, kinderen die we van alles willen leren maar die daar niet altijd erg open voor lijken te staan en tieners die alles beter weten en soms een zware wissel trekken op de sfeer in huis.

Het doel is duidelijk, gelukkige sterke kinderen die hun talenten ontwikkelen en die opgroeien tot positieve volwassenen. Hoe komen we daar en hoe komen we daar op een prettige en ontspannen manier. De methode ‚Ik ben niet opgevoed’ gaat uit van acht uitgangspunten. Een respectvolle en positieve benadering. Geen straf en geen stress maar wel structuur. Eigenlijk zoals het in de volwassen wereld ook gaat. Met een flinke dosis humor en vertrouwen in onszelf en in onze kinderen wordt opvoeden weer leuk. Ongemerkt leren de kinderen wat ze moeten leren met als resultaat kinderen die helemaal niet het gevoel hebben opgevoed te worden.

Recensie
Een half jaar geleden gingen we pakketjes wegbrengen voor andere recensenten. De kinderen mochten helpen ‘dragen’. Mijn jongste probeerde half op de balie te klimmen, omdat hij er niet goed overheen kon kijken, waarop ik zei: “Schatje, laat eens zien dat je opgevoed bent!”. Hij ging meteen op zijn voeten staan en met zijn onschuldigste gezichtje zei hij: “ben ik opgevoed dan?“. Dit tot grote hilariteit van de balie-medewerkster en van ons allemaal.

Drs. W. Jansen (Minka) begin haar inleiding met een vergelijkbaar voorbeeld. En zet daarbij meteen de toon: wanneer je opvoed zonder dat je kinderen het gevoel hebben dat ze worden opgevoed, zonder straf of stress, krijg je sterke, blije kinderen.

Dat doel lijkt me voor iedere Trotse Moeder herkenbaar. Ik ben dus erg benieuwd naar hoe de methode in het boek werkt en waar deze op gebaseerd is.

Ik ben niet opgevoed is verdeeld in 2 delen. In het eerste deel worden de 8 uitgangspunten van de methode uitgelegd, in het tweede deel worden deze verduidelijkt aan de hand van praktijkvoorbeelden en ervaringen van Minka Jansen als (pleeg)moeder en orthopedagoge. Het tweede deel staat vol met herkenbare situaties en suggesties om er (anders) mee om te gaan. Er wordt veel uit het eerste deel in herhaald, waardoor het concrete hulp biedt bij ouders / verzorgers die met de methode zoals in het eerste deel besproken wordt, aan de slag te gaan.

Het eerste deel bevat, zoals gezegd, 8 uitgangspunten:

Deze uitgangspunten zijn volgens mij op twee aannames van de schrijfster gebaseerd. In mijn eigen woorden:

• een kind is een kleine volwassene en dient als zodanig gerespecteerd en benaderd te worden.
• een kind mag zichzelf en anderen niet benadelen

Het opvoeden zonder straf en stress zit hem er in, dat je per situatie kijkt naar of het gedrag van het kind schadelijk is voor zichzelf en/of voor anderen. Wordt er iemand geslagen, dan is dit schadelijk. Wil iemand met een blauwe hanenkam naar school en is dit helemaal ‘in’, dan is dit niet schadelijk. Je kijkt dus niet naar wat je zelf graag zou willen, maar enkel naar of het werkelijk erg is, “strafbaar” wat een kind wil of doet.

Ik vind dat een mooi en respectvol uitgangspunt. Ik denk dat ik als moeder, en met mij vele moeders, graag gedrag zien bij onze kinderen waarvan we zelf vinden dat het wenselijk gedrag is. Maar door te kijken naar of een kind zichzelf of anderen benadeeld, kijk je op een geheel andere manier en heb je ook meteen doorslaggevende argumenten om je kind duidelijk te maken waarom je wilt dat hij/zij ergens mee stopt, of op een bepaalde tijd thuis is, of zijn voeten van tafel haalt.

Het uitgangspunt dat een kind een volwassene in wording is, is uiteraard waar, maar toch ‘voelt’ het voor mij niet zoals voor de auteur van dit boek. Het grote verschil wat zij verwoord in het eerste deel, is dat volwassenen zichzelf wel mogen benadelen en dat wij, als volwassenen, kinderen moeten helpen dit niet te doen (ook weer in mijn eigen woorden). Daar sluit ik me bij aan, maar voor mij zitten er nog wel meer verschillen, die gaandeweg kleiner worden, maar die er voor mij best mogen zijn bij kinderen. Zoals het nog niet volledig kunnen overzien van de consequenties van hun gedrag en daar dus ook nog niet volledig de gevolgen van hoeven dragen. Dat is natuurlijk persoonlijk en ik heb wel veel geleerd uit de voorbeelden van dit principe zoals beschreven in het boek.

Wat me opviel is dat er gesproken wordt over opvoeden zonder straf. Het zal voor veel ouders / verzorgers die dit boek lezen, verrassend zijn dat er wel degelijk consequenties zitten aan ongewenst gedrag. Zo wordt als voorbeeld gegeven van een kind wat zijn speelgoed laat slingeren, dat het speelgoed opgeborgen wordt op een plek waar het kind niet bij kan (uiteraard na waarschuwingen vooraf en duidelijke uitleg). Bij mij in het gezin zou zo’n consequentie als ‘straf’ gezien worden.

Voor mij klopt de subtitel “opvoeden zonder straf” niet helemaal. In het boek wordt eigenlijk veel meer de nadruk gelegd dat er geen straf uitgedeeld zou moeten worden, die geen verband houdt met het gedrag waarvoor je een kind wilt corrigeren. De straf (consequentie) zou alleen op het gedrag zelf moeten slaan en niet iets willekeurigs moeten zijn als “de hele week geen televisie kijken”. Dit klinkt erg zinvol, net zoals de opmerking in het boek over complimenten geven. Deze zouden ook niet willekeurig gegeven moeten worden, maar gericht op een inspanning van een kind moeten aansluiten.

Een heleboel mooie inhoud dus, in een goed leesbaar boek, met veel herhaling waardoor je hetgeen je van deze methode op wilt steken, direct kunt inzetten in je eigen gezin.

Ik ben niet opgevoed – drs. W. (Minka) Jansen
Opvoeden zonder straf
Paperback, 175 pagina’s, uitgeverij Brave New Books
Bestel dit boek hier >>>>