Moskou, 1922: De tsaar is verdreven, de bolsjewieken hebben de macht gegrepen en de vooruitstrevende wetenschapper Ilya Ivanov heeft één droom. Hij insemineert chimpansees met mensensperma om zo een heel nieuw, hybride wezen te kweken: half mens, half aap.
New York, 1994: De aidsepidemie is op een hoogtepunt, de stad wordt geteisterd door bedbugs en de jonge, homoseksuele Felix van der Elsken komt aan op JFK Airport. Hij is hier voor een studie journalistiek, maar toch vooral om te worden wie hij altijd wilde zijn.
Het lukt Felix alleen niet zijn draai te vinden, tot hij virologe Helena Frank ontmoet. Zij onderzoekt de oorsprong van het hiv-virus en is geobsedeerd door de fameuze kruisingsexperimenten van Ivanov. Felix is op zijn beurt gefascineerd door Helena en haar jongere assistente Lois, en raakt verstrikt in een gevaarlijke driehoeksrelatie: wat wil Helena van hem, wat wil hij eigenlijk van haar? En welk geheim verbergen de twee vrouwen?
Recensie
Tijdens mijn studie Farmacie heb ik een scriptie geschreven over Retrovir, het tot dan toe enige middel wat enig positief effect had bij mensen die HIV-positief waren. Ik heb het dan over 1988, een tijd waarin nog steeds gedacht werd dat je ook AIDS kon krijgen via toiletbrillen of door een hand te geven.
Het boek Ivanov speelt zich een aantal jaren later af, wanneer veel homoseksuelen erg bang waren om ziek te worden en veel van hun vrienden verloren aan AIDS, maar waarin ook steeds meer bekend werd over deze ziekte, waardoor de vooroordelen langzaam afnamen.
In die tijd vertrekt hoofdpersonage Felix naar New York om er een aantal cursussen te gaan volgen vanuit zijn studie journalistiek. Omdat de cursussen die hij wilde volgen, vol zaten, ging hij onder andere “Gender, Race and Sexuality: an Introduction to Social and Cultural Analysis” volgen waar hij Loïs ontmoet. Zij brengt hem in contact met Helena Frank. Omdat hij voor een ander vak, Investigating Journalism, bijdragen moet schrijven voor de NYU Weekly, besluit Felix zich in haar en haar werk te gaan verdiepen. In eerste instantie wil hij er achter komen waarom ze geschorst is.
De kennismaking met Helena en het zich daaruit ontwikkelende contact is bijzonder. Het lijkt op een speciale vriendschap, maar zowel Felix als Helena hebben hun eigen motieven voor het contact. De positie die Loïs inneemt, maakt dat er een spanningsveld ontstaat waarbij je als lezer veel meer begrijpt wat er speelt, dan dat Felix er enig idee van heeft.
Het boek is geschreven vanuit het perspectief van Felix. Het begint in het hier en nu, waar Felix een goede relatie heeft en een prima leven. Doordat hij last krijgt van herinneringen uit de periode in New York, wordt hij gedwongen er aan terug te denken. De flashbacks worden steeds langer, waardoor het verhaal zich grotendeels in die tijd in New York afspeelt. Hoofdstukken hierover worden afgewisseld met cursief gedrukte teksten waarin “Felix” verhaalt over het werk van professor Ivanov (gebaseerd op feiten) en het werk van Helena (fictief). Beide wetenschappers houden zich bezig met het kruisen van een mens met een aap.
Wanneer Felix in het ‘heden’ bericht krijgt dat Helena overleden is, reist hij naar de USA om bij de begrafenis te zijn. Hij probeert dan onbeantwoorde vragen via Loïs beantwoord te krijgen, voornamelijk over iemand die Ivanov genoemd wordt in het New York van 1995 en waar hij de gedachte niet van kon losmaken.
Inhoudelijk lijkt het me wijs om er niet meer over te vertellen: je moet het boek Ivanov echt zelf lezen. Het is in meerdere lagen geschreven en in iedere laag interessant. Boeiend om te zien hoe de ervaringen uit NY Felix hebben getekend en hem steeds parten spelen. Spannend om te lezen hoe het verhaal zich ontwikkelt. Interessant om meer te weten te komen over een stuk wetenschap van bijna 100 jaar geleden en de aannames die er nu nog uit worden gedaan en om een eigen mening te ontwikkelen over dergelijke onderzoeken en experimenten. Door de schrijfwijze sowieso een prettig boek om te lezen. Ik heb er van genoten.
Ivanov – Hanna Bervoets
Paperback, 320 pagina’s, uitgeverij Atlas Contact
Bestel dit boek hier >>>>